HUGO KAAGMAN  STENCIL KING
Delfts-blauw schilderij op Britse vliegtuigenbetekent eindelijk erkenning voor Hugo Kaagman door WIM KROESE   (de Telegraaf, 21 juni 1997)  Grootste schilderij ooit door Nederlandse kunstenaar vervaardigd LONDEN /PARIJS, zaterdag   Van huis uit punker Hugo Kaagman wrijft zijn ogen uit. Het is onaards vroeg op een Londense dag, maar dat doet hem niet wankelen. Wel de allereerste  aanblik van het kunstwerk dat van achter de ramen de hemel splijt. Zijn kunstwerk wel te verstaan.  Kaagman oog in oog met de luchtbus 'Dageraad Delfts Blauw" waarvan de staart is beschilderd met  het grootste schilderij ooit door een Nederlandse  kunstenaar vervaardigd, enige malen groter dan het Panorama Mesdag, zelfs groter dan het beschilderde plafond in Nagasaki's Huis ten Bosch van Rob Scholte.   In de nacht is de dertiende 'Triple Seven '-luchtbus in de vloot van British Airways op Heathrow geland. Twaalf uur eerder kreeg fabrikant Boeing in Everett aan de Amerikaanse Pacific-kust de laatste centjes van de 200 miljoen dollar die dit reuzenvliegtuig kost. Zo meteen breekt de eerste werkdag aan voor een levensduur van minstens 30 tot 50 jaar .Dat zou ongemerkt in gang zijn gezet als die verduvelde Kaagman zijn vingers er niet naar had uitgestoken. In Terminal 4 van Heathrow groeit de nieuwe hofhouding rond de kunstenaar met hoogwaardige dames en heren die als gasten van de Britse luchtvaartmaatschappij naar Parijs zullen vliegen voor een vernissage rond Kaagmans opvallende staart in Delfs blauw uitgevoerd. Daar sta je dan, Kaagman, vandaag zal je de hemel in worden geprezen, terwijl je zo  vaak de bak hebt gezien omdat meneer met vrije kunst op openbare bouwwerken kliederde. Schimpscheuten   Deze kunst van formaat zal gaan reizen door de tijd en door de ruimte. En dat is voor acceptatie door het publiek nog heelonwennig. Vooral omdat dit werk per se geen versiering mag heten, maar voor een heus kunstwerk moet doorgaan. De kritieken zijn dan ook niet van de lucht. In Amerika, Engeland en Frankrijk is Hugo Kaagman voorpaginanieuws geworden. Er is nogal wat boosheid opgewekt in de kolommen. "Het waait er zo weer af" is nog de vriendelijkste opmerking. Maar de schimpscheuten gaan de kunstenaar voorbij, richting British Airways. Van de goed verdienende vliegreus wordt een visitekaartje van het Britse establishment verwacht, het keurmerk van de onberispelijke vliegende butler. De wat stijve uitmonstering van de vliegende vloot in grijs en donkerblauw met een rood biesje werd in gebruik gauw groezelig van aanzien, dat kon niet langer- En ineens willen de bazen van British niet meer zo Brits zijn maar zich een internationaal imago opplakken, zodat ook de Chinees, Chileen en sjamaan zich thuis voelen alsof het hun vlieglijn is. Een reeks kunstenaars, één per land, is aangetrokken om de versiertoer van British de felle kleurschakeringen van kunstenaarspalet mee te geven. In drie jaar tijd worden de honderden British Airways-vliegtuigen van een kakelbonte en wisselende staart voorzien. Hugo Kaagman kreeg vijf grote Boeings toegewezen en zijn werk viel zo in de smaak, dat zijn eerste Boeing in Parijs een tentoonstelling is binnengevlogen.  Voor een dagje staat de 'Dageraad Delfts Blauw' op de Salon de l'Aeronautique, een plaats die een schilderij waardig is en waar deze dag meer dan 100.000 toeschouwers worden verwacht.   Rond het vliegtuig gutst het van de champagne. .Jonge artiesten in de speelpakjes van hun thuislandcultuur dartelen met viool, doedelzak, trompet en zangstem tussen feestende gasten het kunstwerk ten weer . Hugo Kaagman (42) en zijn in het oog springende levensgezellin Jeannette Dekeukeleire hebben zelf ook een strak gegoten Delfts blauw pak aangetrokken, dat als een magneet alle aandacht op hen trekt. Op elk moment kan de bewondering in jubel overgaan. Maar Kaagman is wat je noemt  'cool'. Hij geniet, is oprecht verbaasd, maar verspreidt een welhaast erudiete waardigheid. De adeldom van een punker. De 42-jarige is het stadium van verguizing voorbij. Vandaag signeert hij met twee meter hoge letters zijn kunstwerk op devliegtuigstaart. Afwisselend in uitmuntend Frans, voorbeeldig Engels en handig Duits wipt hij van camera naar camera. De internationale publiciteitsmachine loopt hoog getoerd: Met zijn vanzelfsprekende schalks lachende ogen hoeft hij geen strapatsen te maken om aandacht te krijgen. In Amsterdam zal het wereldje nogwel eens de ogen uitwrijven over dit aangewaaide succes. De eerste golven van jaloezie beuken op de Stadhouderskade, waar Hugo's atelier staat. Veroordeeld   "In '93 zat ik voor het laatst vast. Ik had het monster van Loch Ness op een lullig betonnen muurtje in een metrohalte gespoten. Dat was de zoveelste keer in de bak natuurlijk sinds ik me in de jaren zeventig als punker van Haarlem naar Amsterdam begaf. Spuitbussen en sjablonen kwijt, boetes betaald, vaak gepest door de politie en wat al niet meer. Heel wat keertjes veroordeeld tot het betalen van de schoonmaakkosten van mijn graffiti. Maar in de metrobuis staat nog wat van mij op de wand. Ik krijg er toch een kick van als ik erlangs flits. "Kaagman werd tot graffiti gedreven omdat zijn vader hem een opleiding tot schilder verbood. Dat was geen vak. Een uitstapje naar punk en dan word je vanzelf een autonoom. Domicilie koos hij in het roemruchte Zebrahuis bij het Weesperplein, nu een verlaten pand waar de gevel nog steeds huilt van de druipende verf.   Met veel cynismc en een dosis humor gaat hij van bekende Nederlanders stripfiguren maken die vanaf de gevels boodschappen de samenleving in sturen, vanuit het gedachtegoed van een punker.  Kunstpaus Pierre Janssen vermaalt Kaagman tot een  stripfiguur. Onder een geschilderd portret van Hans Wiegel verzint hij de kreet: Drop de neutronenbom, werkelozen amuseert . u... "Geen vandalistische dingen, hoor, daar heb ik geen zin in. Lekker in de maling nemen, dat wel." En dat lukt als je op, het Groninger Kunstmuseum een melkmeisje kladdert met het onderschrift: Is dat kunst? ... De politie gaf hem opnieuw lik op stuk. The British Council in Amsterdam selecteerde Hugo voor de prestigieuze opdracht van de Engelse luchtvaartmaatschappij. Kaagman had er zelf inmiddels voor gezorgd om op te vallen in goede zin sinds hij Delfts blauwontdekte als oer-vaderlandse kunstuiting met de uitstraling die Marken en Volendam op onze culturele export hebben. Hugo produceert nieuwe kunst in sjablonen, neergelegd op een eeuwenoud thema dat het Uitstekend is blijven doen voor de Nederlandse bekendheid. Doorbraak   Met Schiphol kwam de doorbraak. In de jongste stationshal componeert Kaagman een 65 meter lange wand in Delftsblauw nabij het casino en de kinderspeelplaats. Maar KLM wijst hem als kunstenaar af en het voorstelom een Delfts blauwe tram door Amsterdam te laten rijden haalt het ook niet. Daartegenover staat dat ABN-AMRO een grote klant wordt en Wolters Kluwer een jaarverslag door Kaagman laat versieren onder het motto: De wereld gezien door een Delftsblauwe bril. Aan de Britse vliegmaatschappij levert hij een schilderij van een bij een meter waar-op in sjablonen heel wat typische Nederlandse taferelen zijn verwerkt. De Gouden Eeuw zit erin, een vogelzwerm, windmolens en een koe. "Kijk, die eenzame fietser die in de polder tegen de wind optornt, dat ben ikzelf." Boeing gebruikte de sjablonen om het werk met een heel nieuw type slijtvaste, verf op de staart aan te brengen. Ze hadden zo'n klus nog nooit eerder hoeven te klaren en het kostte heel wat hoofdbrekensom het goed te doen. Hugo heeft laten vastleggen dat British Airways tien jaar lang zijn werken op de luchtbussen in tiptop-staat in stand moet houden. Daarnaast mogen de Britten het oorspronkelijke werk opdelen tot versieringen van balpennen of verwerken in het servies, om maar iets te noemen. Er wordt zelfs aan uniformdecoratie gedacht. Wat volgt nu, Kaagman? Je kunt niet meer terug naar de straat. "Ja, dat vroeg ik me ook al af. Ik mag nog een stadsbus beschilderen in Delftsblauwe motieven in de Griekse stad Thessaloniki. En er komt een Delftsblauwe muurschildering in de Nederlandse ambassade te Kopenhagen, maar wat ik echt graag zou willen is een grote overzichtstentoonstelling in het Stedelijk."Ik werk al twintig jaar kei-hard en 80% van mijn werk heb ik nog nooit kunnen laten zien." Het zou een hele stap zijn  voor de punker in hart en ziel,  die wel zonder ophef een universitaire studie sociale geografie op zijn conto heeft staan. En heel bereisd blijkt te zijn. Geen wonder dat hij zo zijn talen spreekt. Maar geef de man een spuitbus, stuur de politie op vakantie en Amsterdam verandert in geen tijd in een openluchtmuseum waarbij het Stedelijk zijn poorten wel kan sluiten. 
Graffitispuiter heeft iedereen bij de staart….
Back to menu